بازاریابی شبکه‌ای چیست؟ نتورک مارکتینگ تبرئه شد!

حتی کسی که هیچی از بازاریابی سر در نمیاره هم به گونه‌ای با بازاریابی شبکه‌ای آشناست و قطعا دور و برش دست کم یک نفر رو دیده که توی این حیطه مشغول فعالیته.

بازاریابی شبکه‌ای یکی از پربحث‌ترین و شاید پرحاشیه‌ترین انواع مارکتینگ هست که توی این مطلب قصد دارم راجع بهش حرف بزنم و تصورات اشتباهی که حول محور این شیوه از بازاریابی شکل گرفته رو تا جای امکان اصلاح، و راه اون رو از فروش هرمی و مشتقاتش جدا کنم.

بحث امروزمون حسابی از دلِ جنجال‌های گذشته و حال بیرون میاد، پس از دستش ندید تا به جواب درستی برای بازاریابی شبکه‌ای چیست، برسید.

بازاریابی شبکه‌ای چیست و عملکردش به چه صورته؟

بازاریابی شبکه‌ای یا نتورک مارکتینگ (network marketing) که گاهی با عناوین دیگری مثل بازاریابی چند سحطی (multi level marketing یا همون MLM) و بازاریابی مستقیم (direct marketing) هم شناخته میشه، شیوه‌ای از بازاریابی هست که در اون افرادی مستقل از یک شرکت یا سازمان اقدام به فروش محصولات یا خدمات شرکت مادر کرده و در ازای اون پورسانت دریافت می‌کنن؛ همچنین این افراد می‌تونن با تشویق دیگران به بازاریابی و فروش محصولات نامبرده، در ازای جذب نیرو و فروشنده جدید، پورسانتی افزون بر فروش محصول دریافت کنن.

به تعبیر دیگه، در بازاریابی شبکه‌ای یا نتورک مارکتینگ، محصولات و خدمات یک برند به صورت غیرمستقیم به فروش می‌رسن؛ یعنی چی؟

یعنی شرکت به جای استخدام و به کار گرفتن نیروهای تمام وقت برای فروش، محصولات و خدماتش رو از طریق فروشندگان مستقل به مشتریان می‌فروشه؛ این فروش و کسب درآمد از طریق بازاریابی شبکه‌ای، طُرُق مختلفی داره.

قبل از آشنایی با این مسیرهای کسب درآمد، بهتره آشنایی جزئی‌نگرانه‌تری به ساختار و مشخصات نتورک مارکتینگ پیدا کنید.

مشخصات نتورک مارکتینگ

از جمله ویژگی‌ها و مشخصات اصلی بازاریابی شبکه‌ای اینه که:

ساختار سلسله مراتبی داره

یعنی اگر شما دوست‌تون رو به عنوان بازاریاب و فروشنده مستقل، عضو شرکت و مجموعه کنید، علاوه بر پورسانتی که خودتون با فروش محصولات دریافت می‌کنید، در ازای هر محصول و خدمتی که دوست شما بفروشه هم پورسانتی بهتون تعلق می‌گیره؛ علاوه بر این اگر دوست شما، فرد دیگری رو عضو کنه، بخشی از پورسانت اون شخص علاوه بر دوست‌تون، به شما هم تعلق می‌گیره.

به تبلیغات وابسته نیست

بازاریابی شبکه‌ای تقریبا هیچ وابستگی به تبلیغات نداره؛ چون استراتژی‌های این شیوه از مارکتینگ همگی به فروش مستقیم، ارتباطات رو در رو و بازاریابی دهان به دهان سنتی وابسته هستن.

به شبکه توزیع نیازی نداره

برخلاف دیجیتال مارکتینگ در بازاریابی شبکه‌ای فروش محصولات و خدمات به شیوه مستقیم انجام میشه؛ به همین خاطر نتورک مارکتینگ به کانال و شبکه‌ای برای توزیع احتیاج نداره.

علاوه بر شرکت مادر، به اعضا هم سود می‌رسونه

اعضای بازاریابی شبکه‌ای همون مارکترهایی هستن که مسئولیت فروش مستقیم رو برعهده دارن؛ به این ترتیب نتورک مارکتینگ علاوه بر شرکت مادر به اون‌ها هم سود می‌رسونه؛ به این صورت که اعضا با فروش محصول یا خدمات هم پورسانت دریافت می‌کنن، هم گاهی از تخفیف‌ها و پیشنهادات ویژه شرکت مادر بهره‌مند میشن.

روی فروش و جذب اعضای جدید تمرکز داره

به خدمت گرفتن اعضای جدید و فروش محصولات و خدمات، تمام چیزی هست که بازاریابی شبکه‌ای روی اون تمرکز داره؛ اهدافی که گاهی توسط اجراکنندگان این شیوه از بازاریابی به فریب آغشته شده و نتورک مارکتینگ رو از مسیر سالم خودش خارج می‌کنن…!

مارکترها در اون IBO هستن

بازاریابان در نتورک مارکتینگ، Independent Business Owners (صاحبان کسب و کار مستقل) یا همون IBO هستن؛ به عبارت دیگه شاید در ظاهر این افراد محصولات یا خدمات یک شرکت خاص رو می‌فروشن؛ اما در اصل ماجرا برای خودشون کار می‌کنن و سعی دارن کسب و کار خودشون رو گسترش بدن.

شیوه کسب درآمد بازاریابی شبکه‌ای به چه صورته؟

اگر فروشنده‌ها (بازاریاب‌ها) رو در بازاریابی شبکه‌ای یک لایه در نظر بگیریم، ساختار نتورک مارکتینگ شامل لایه‌هایی از فروشنده‌ها میشه و هر فروشنده برای بسط دادن شبکه‌های فروش و ساخت لایه‌های جدید (جذب نیرو) در این ساختار تشویق میشه.

به طور کلی به افرادی که یک لایه جدید توی این ساختار ایجاد می‌کنن بالادستی یا Upline و به لایه تازه ایجاد شده، پایین دستی یا Downline میگن. بالادستی‌ها هم برای فروش خودشون هم فروش لایه‌های پایین‌تری که توسط اون‌ها ایجاد شدن، پورسانت دریافت می‌کنن؛ به این ترتیب هر لایه جدید برای لایه‌های بالاتر و لایه‌های میانی سود و درآمد (حق کمیسیون) ایجاد می‌کنه.

به طور خلاصه میزان دریافتی مارکترها در نتورک مارکتینگ به دو چیز بستگی داره:

1. میزان فروش محصولات
2. عضوگیری‌ها

علاوه بر این هر فردی که وارد ساختار بازاریابی شبکه‌ای میشه، توی 2 تا فرآیند قرار می‌گیره:

• اول، آموزش؛ در اولین مراحل عضویت توی مجموعه، شرکت یا شخصی که شما رو عضو مجموعه کرده، درباره محصول یا خدمت و چگونگی فروش اون به دیگران بهتون آموزش میده. 
• دوم، فروش؛ حالا که تقریبا با چم و خم محصول و شیوه فروش اون آشنا شدید، ابزارها و منابع لازم توسط شرکت در اختیار شما قرار می‌گیره و می‌تونید کارتون رو شروع کنید.

* برای کسب درآمد و سودآوری بیشتر شما می‌تونید علاوه بر تلاش برای فروش محصولات بیشتر، دست به ایجاد لایه‌های جدید بزنید و با جذب اعضای جدید، حق کمیسیون بیشتری دریافت کنید.

حالا که با شیوه‌های کسب درآمد در بازاریابی شبکه‌ای آشنا شدید، وقتشه یکی از ابهامات موجود حول محور این شاخه از مارکتینگ رو با هم رفع کنیم.

نتورک مارکتینگ؛ کلاهبرداری خاموش یا انگیزشی زرد؟!

طی چند وقت اخیر شکل‌گیری برخی شرکت‌های هرمی غیرقانونی و کلاهبرداری‌هایی که تحت پوشش بازاریابی شبکه‌ای در ایران صورت گرفت، باعث شد ذهنیت منفی درباره نتورک مارکتینگ در اذهان عمومی شکل بگیره؛ اما من می‌خوام بهتون بگم بازاریابی شبکه‌ای اگر تحت رعایت یک سری اصول و قواعد پیاده سازی بشه، نه تنها کلاهبرداری نیست، بلکه در طولانی مدت می‌تونه یه بازی چند سر برد باشه!

بازاریابی شبکه‌ای زمانی کلاهبرداری محسوب میشه که  یک سازمان صرفا به دنبال جذب اعضای جدید و کسب درآمد از طریق اون‌ها به هر قیمتی باشه؛ یعنی زمانی که پای فروش هیچ محصولی وسط نباشه! یا حتی اگر باشه، قیمت محصولات بیشتر از نرخ واقعی اون‌ها هست یا اون کاربردی رو که شرکت ادعا می‌کنه برای خریدار نداره.

این نوع بازاریابی که بالا بهش اشاره کردم در حقیقت نتورک مارکتینگ نیست؛ بلکه بازاریابی هرمی هست و اشکال مختلفش رو در ایران قطعا مشاهده کردید یا اسم‌شون به گوش‌تون خورده.

نکته نه چندان دلچسب بعدی درباره بازاریابی شبکه‌ای که گاهی بیش از حد به چشم میاد و دل رو می‌زنه، انگیزه بخشی‌هایی هست که گاهی از واقعیت فاصله می‌گیره و به سمت روانشناسی زرد مثبت اندیشی میره که صرفا مخاطب رو وارد یک دنیای موهوم و غیرحقیقی می‌کنه.

در واقع با توجه به مسیر سختی که مارکترها در فروش محصولات و عضوگیری خصوصا با گذشت هر چه بیشتر زمان دارن، و با توجه به اینکه خیلی وقت‌ها ممکنه با جواب رد مشتری یا حتی شکست روبرو بشن، خیلی مهمه که بتونن انگیزه خودشون رو حفظ و افزایش بدن و این کار اصلا نادرست یا غیراخلاقی نیست.

نچسبیِ ماجرا و انگشتِ انتقادات اون جایی نمایان میشه که برخی مارکترهای شبکه‌ای سعی می‌کنن با وعده‌های غیرممکن و دست نیافتنی افراد رو به خرید محصول یا عضویت در مجموعه ترغیب و تحریک کنن؛ مثلا وعده خرید یک خونه لوکس، ماشین لاکچری، تفریحات خفن و … رو به افراد میدن و این تصویر رو توی ذهنش می‌سازن که با پذیرش این شغل یا خرید فلان محصول قراره راهی رو که همه طی سال‌ها رفتن، اون چند شبه طی کنه.

این وعده‌ها و حرف‌های به ظاهر جذاب اما در باطن پوچ شاید در لحظه باعث بشه اون فرد عضو بشه یا محصولات رو بخره، اما قطعا با گذر زمان متوجه میشه که همه اون حرف‌ها بیشتر از یک دروغ شیرین نبوده؛ بنابراین انگیزه‌ش رو از دست میده و با ناامیدی بیخیال همه چیز میشه و ترجیح میده پولدار شدن رو توی همون رویاهای خودش تجربه کنه…!

حرف نهایی

هر چند اصلا از حاشیه بازی خوشم نمیاد؛ اما به اقتضای موقعیت و موضع، این بار سری زدیم به یکی از شاخه‌های پرحاشیه مارکتینگ، یعنی نتورک مارکتینگ یا بازاریابی شبکه‌ای؛ با چیستیِ اون آشنا شدیم و در ادامه با معرفی کامل‌ترش، یک بار برای همیشه سعی کردیم اون رو از اتهام و جرمی که تحت عنوان “کلاهبرداری” بهش چسبونده شده بود، مبرا کنیم؛ امید است دوستانی که نام شریف مارکتر رو به دوش می‌کشن و صاحب کسب و کار هستن، با دوری از هر گونه شیطنت اضافی، دامان این نوعِ مظلوم از بازاریابی رو مجددا لکه‌دار نفرمایند. 🙂